Treći stub Aarhuske konvencije, pristup pravosuđu, daje javnosti, odnosno svim građanima i udruženjima koja ih predstavljaju, pravo na kaznene mjere za prekršaje i obeštećenje od strane javnih organa u vezi sa pristupom informacijama i učešćem javnosti u procesu donošenja odluka. Aarhuska konvencija obavezuje države potpisnice da uspostave žalbeni postupak, koji mora biti adekvatan i efektivan. Pravne odluke moraju biti zabilježene u pisanoj formi, i moraju biti dostupne javnosti. Građani moraju biti informisani o mogućnostima koje su im dostupne za pokretanje upravne ili sudske procedure. Institucije vlasti moraju uspostaviti mehanizme pomoći za uklanjanje ili smanjivanje novčanih prepreka pristupu pravdi. Aarhuska konvencija predviđa pristup pravosuđu kao pravo koje se ostvaruje u najširem mogućem smislu. Prvo se  utvrde osnovni kriteriji koje države moraju poštovati, a zatim nameće državama odgovornost za detaljno određivanje ovog prava.
Prepoznajući pravo svake osobe "da živi u životnoj sredini pogodnoj za dobro zdravlje i blagostanje", Konvencija takođe pokriva sve situacije u kojima to pravo nije zagarantovano. Nadalje, Konvencija obavezuje države koje su ratifikovale Konvenciju da napuste bilo koji uski pogled na pristup pravosuđu. Utvrđen "dovoljan interes" opravdava sudski postupak u skladu sa Konvencijom. Međutim, u praksi često postoje ograničenja koja postavljaju nacionalni zakoni.

Ljudska prava i Aarhuska konvencija

Član 3. Zakona Federacije BiH o zaštiti okoliša ("Službene novine FBiH", broj 33/03) definiše "Pravo na okoliš" na sljedeći način:

Svako lice ima pravo na zdrav i ekološki prihvatljiv okoliš kao osnovno ustavno pravo.

Svako ljudsko biće ima pravo na život u okolišu podobnom za zdravlje i blagostanje, stoga je individualna i kolektivna dužnost zaštiti i poboljšati okoliš za dobrobit sadašnjih i budućih generacija.

Aarhuska konvencija reguliše pitanje prava čovjeka da živi u sredini koja obezbjeđuje zdravlje i dobrobit, a obavezuje i da se takav okoliš čuva i unapređuje u interesu sadašnjih i budućih generacija. Konvencija ovo pravo proširuje pravom građana na pristup informacijama, na učešće u donošenju odluka i zaštitom pred nadležnim državnim organima. Ta prava su opšta ljudska prava (pravo na informisanost, pravo na učešće u odlučivanju, pravo na sudsku zaštitu) koja se odavno nalaze u najvažnijim međunarodnim dokumentima u oblasti ljudskih prava. U ovoj konvenciji se ta prava prvi put vezuju za okoliš.

Osnovni pojmovi i definicije

Javnost znači jedno ili više fizičkih ili pravnih lica i, u skladu s nacionalnim zakonodavstvom ili praksom, njihova udruženja, organizacije ili grupe;

Zainteresovana javnost znači javnost koja je ugrožena ili će vjerovatno biti ugrožena ili ima interes u donošenju odluka koje se tiču okoline.

Nevladine organizacije koje promovišu zaštitu okoline i koje ispunjavaju druge uslove iz nacionalnog zakonodavstva smatraju se zainteresovanim u smislu prethodne definicije, te pred organima javnih vlasti ne moraju dokazivati svojstvo zainteresovanog lica.

Pravosudni postupak

Svaki postupak pred organom pravosuđa (u širem smislu) je postupak kojem je prethodilo neko ograničavanje zakonom postavljenog prava. Postupak pred sudom podrazumijeva najmanje dvije strane u sporu, jedna čije je pravo povrijeđeno, a s druge strane strana koja je izvršila povredu. Ne ulazeći u način na koji neutralni i nezavisni organ (sud) odlučuje, brzim postupkom se vrijeme "nepravde" skraćuje, odnosno povreda prava se sanira. U praksi, ukoliko je nekom uskraćeno pravo na informaciju, pa se povodom toga povede postupak, bitno je da li će se nepravda riješiti i u kojem roku. Moguće je da će odlaganje rješenja, dovesti do nemogućnosti rješenja, odnosno neće biti popravljena nepravda koja je nanijeta ograničenjem prava.

Pravičnost

Pravo na pravičan postupak je jedno od osnovnih ljudskih prava i osnovnih prava, izričito navedeno u Evropskoj konvenciji o ljudskim pravima i osnovnim slobodama čovjeka. Ustav BiH je zagarantovao visok stepen zaštite svih ljudskih prava sadržanih u Evropskoj Konvenciji, čime je ovo pravo ustavno pravo svakog građanina BiH. Pravičnost postupka se ostvaruje kroz dosljedno poštovanje osnovnih načela postupaka koje podrazumijevaju:

• Nezavisnost sudova (i upravnih organa)
• Zakonitost
• Jednak tretman stranaka
• Pravo svake stranke da bude saslušana, te da se njena izjava (dokazi) tretiraju u ravnopravnom kontekstu kao i dokazi druge strane 

Transparentnost

Jedno od osnovnih pravnih načela je transparentnost, otvorenost postupka. Po ovom načelu, svaki građanin koji ima interes ili je njegov interes vjerovatan (izraz koji se koristi u za konodavstvu) ima pravo da prati, odnosno da ima puni uvid o stanju postupka. Ovo znači da ima puno pravo uvida u spise, da može da fotokopira pojedina dokumenta. Od ovog pravila su izuzeti samo zapisnici sa vijećanja, nacrti rješenja, spisi koji su zvanično uvedeni kao povjerljivi i oni spisi čija transparentnost može imati negativan uticaj na lična prava nekog od učesnika u postupku.